Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

quidquid est Pl

  • 1 Quidquid latet apparēbit, Nil inultum remanēbit

    Все тайное станет явным, ничто не останется без возмездия.
    см. Dies irae, dies illa (6-я строфа).
    Источник - Евангелие от Луки, 8.17 (от Марка, 4.22): Non est enim occultum quod non manifestetur. "Нет ничего тайного, что не сделалось бы явным".
    Обвинительный приговор, выражая слово порицания кровавому самосуду, в то же время был бы результатом такого судебного исследования, которое ясно показывало бы всем "властителям и судьям", что nil inultum remanebit; quidquid latet apparebit. Судьба сулила однако иначе. (А. Ф. Кони, Воспоминания о деле Веры Засулич.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Quidquid latet apparēbit, Nil inultum remanēbit

  • 2 Quídquid id ést, timeó Danaós et dóna feréntes

    Что бы это ни было, я боюсь данайцев, даже дары приносящих.

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Quídquid id ést, timeó Danaós et dóna feréntes

  • 3 Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes

    Whatever it is, I fear the Greeks, even bearing gifts. (Vergil)

    Latin Quotes (Latin to English) > Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes

  • 4 Leviús fit patiéntia, quídquid córriger(e) ést nefas

    Легче переносить терпеливо то, что нам не дано исправить.
    Гораций, "Оды", I, 24, 19-20:
    Dúrum! Séd leviús fit patiéntia,
    Тяжко! Но, не ропща, легче мы вынесем
    То, чего изменить нельзя.
    - Так заканчивает Гораций стихотворение на смерть своего друга поэта Квинтилия Вара.

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Leviús fit patiéntia, quídquid córriger(e) ést nefas

  • 5 quisquis

    quis-quis, quaequae, quidquid (quicquid) und adi. quodquod, I) wer-, was auch nur, jeder der, jede die, alles was, quisquis ille est, er sei, wer er wolle, Cic.: quisquis es, du magst sein, ver du willst, Ter.: quoquo modo se res habet, es sei, wie es wolle, Cic.: quiqui integri sunt, Cic.: quidquid est, was es auch ist, was mir daraus erwächst, wie es auch komme, Plaut. (s. Brix Plaut. mil. 311). – m. Genet., α) masc., deorum quisquis amicior Afris, Hor. β) neutr., deorum quidquid regit terras, alle Götter, die usw., Hor.: quidquid maleficii erit, Cic. – quisquis mit dem Plur. des Verbums, Ov. art. am. 1, 267. Prop. 4, 5, 75 u. Tibull. 1, 7, 45. – Acc. quidquid, adv., a) um was nur, je weiter, je mehr, quidquid, ab urbe longius proferent aram, Liv.: quidquid progredior (in der Darstellung), Liv. – b) um wieviel od. soviel quidquid amare patrem videntur, soviel sie auch usw. Gell.: quidquid amas = quantum, Catull. – quiqui (um wieviel, um welchen Preis nur, wie hoch, wie teuer) licebunt, Plaut. Men. 1159. – Abl. quoquo, adv., wohin auch nur, Cic.: m. Genet., terrarum, Ter., od. gentium, Plaut., wohin in aller Welt. – II) wer od. was es nur sei, jeder, jede, jedes (s. Madvig Cic. de fin. 5, 24. p. 6452), quocumque in loco quisquis est, Cic.: quatenus quidquid se attingat, jedes od. etwas, es sei, was es wolle, Cic.: quisquis amores aut metuat dulces aut experietur amaros, Verg.: quoquo modo, auf jede, auch unerlaubte Weise, Suet. – / a) quisquis gen. fem. Plaut. u.a. vorkl. Dichter (s. Brix Plaut. mil. 361). – b) quidquid, adi., suum quidquid genus, Cato r.r. 48, 1.

    lateinisch-deutsches > quisquis

  • 6 quisquis

    quis-quis, quaequae, quidquid (quicquid) und adi. quodquod, I) wer-, was auch nur, jeder der, jede die, alles was, quisquis ille est, er sei, wer er wolle, Cic.: quisquis es, du magst sein, ver du willst, Ter.: quoquo modo se res habet, es sei, wie es wolle, Cic.: quiqui integri sunt, Cic.: quidquid est, was es auch ist, was mir daraus erwächst, wie es auch komme, Plaut. (s. Brix Plaut. mil. 311). – m. Genet., α) masc., deorum quisquis amicior Afris, Hor. β) neutr., deorum quidquid regit terras, alle Götter, die usw., Hor.: quidquid maleficii erit, Cic. – quisquis mit dem Plur. des Verbums, Ov. art. am. 1, 267. Prop. 4, 5, 75 u. Tibull. 1, 7, 45. – Acc. quidquid, adv., a) um was nur, je weiter, je mehr, quidquid, ab urbe longius proferent aram, Liv.: quidquid progredior (in der Darstellung), Liv. – b) um wieviel od. soviel quidquid amare patrem videntur, soviel sie auch usw. Gell.: quidquid amas = quantum, Catull. – quiqui (um wieviel, um welchen Preis nur, wie hoch, wie teuer) licebunt, Plaut. Men. 1159. – Abl. quoquo, adv., wohin auch nur, Cic.: m. Genet., terrarum, Ter., od. gentium, Plaut., wohin in aller Welt. – II) wer od. was es nur sei, jeder, jede, jedes (s. Madvig Cic. de fin. 5, 24. p. 6452), quocumque in loco quisquis est, Cic.: quatenus quidquid se attingat, jedes od. etwas, es sei, was es wolle, Cic.: quisquis amores
    ————
    aut metuat dulces aut experietur amaros, Verg.: quoquo modo, auf jede, auch unerlaubte Weise, Suet. – a) quisquis gen. fem. Plaut. u.a. vorkl. Dichter (s. Brix Plaut. mil. 361). – b) quidquid, adi., suum quidquid genus, Cato r.r. 48, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > quisquis

  • 7 nihil

    nihil (zsgz. nīl), n. indecl. (aus nihilum), nichts, I) subst.: A) nichts, n. loqui, Cic.: n. agere, Cic.: in einem Vergleiche auf eine Person bezogen, victor, quo n. erat moderatius, Cic.: vir nihil minus quam ad bella natus, zu nichts weniger als usw., Liv. epit. – mit Genet. eines Subst. od. eines subst. gebrauchten Adi. gen. neutr. der zweiten Dekl., n. rerum humanarum, Cic.: n. mali, Cic.: nihil veri, nihil sancti, kein Wahrheitsgefühl, kein Sinn für Recht, Liv.: doch stehen die Adii. der zweiten Dekl. nicht selten auch, wie die der dritten, in gleichem Kasus dabei, n. honestum, n. forte, Cic. – mit ex u. Abl., quosdam ex debito aliquantum, quosdam nihil reposuisse, Plin. ep. – Besondere Wendungen u. Verbindungen: a) nihil agere, s. agono. II, B, 2, a u. b (Bd. 1. S. 267). – b) n. mihi est cum alqo, ich habe mit einem nichts zu schaffen, Ter. u. Ov. – c) n. est, cur, quamobrem, quod, es ist kein Grund vorhanden, warum od. daß, n. est, cur gestias, Cic.: n. est, quod extimescas, Cic.: so auch n. est, ut, Cic. – d) n. ad me attinet, es geht mich nichts an, Ter.: auch ohne attinet, zB. n. ad te! Ter.: n. ad nos, Cic.: so auch n. ad rem, es tut nichts zur Sache, Cic.: doch auch n. ad alqm, nichts gegen einen, nichts in Vergleich mit einem, Cic. – e) n. non, alles mögliche, alles ohne Ausnahme, nihil non efficere posse, Nep.: n. mali non inest, alles mögliche Böse, Cic.: aber non n., etwas, einiges, Cic.: u. mit Genet., non nihil temporis, einige Zeit, Nep.: haud n., Ter. – f) n. nisi, nichts als, Ter. u. Cic.: n. aliud nisi, nichts anderes als, Cic.: n. aliud quam, n. praeterquam, nur, bloß, Liv. – g) si n. aliud, wenn's auch sonst nichts wäre, Liv.; s. Weißenb. Liv. 3, 19, 6. – h) nihil... quin, quo minus, zB. nihil agis, quin ego audiam, Cic.: n. praetermisi, quin avocarem, ihn abzuhalten, Cic.: n. moror, quo minus abeam, Liv.: n. facere oportet, quo minus quidquid est puris excedat, man muß alles anwenden, um allem vorhandenen Eiter den Ausfluß zu verschaffen, Cels. – i) nihil nimis = ουδὲν ἄγαν, halte Maß, Ter. heaut. 519. – k) aut nihil aut paulo, nichts oder wenig (griech. ὀλίγον ἤ ουδέν), aut nihil aut paulo cui tum concedere digna, Catull. 68, 131. – B) prägn., ein Nichts, n. esse, so viel od. so gut wie nichts sein, nichts bedeuten, nichts vermögen, Cic., nichts zu bedeuten haben (v. Unerheblichem), Ter. u. Sen. (s. Wagner Ter. heaut. 309): nec n. est, nec omnia haec sunt, es ist zwar etwas, aber nicht alles an dem, Ter.: alqm n. putare, für nichts halten, gering schätzen, Cic.: n. hominis est, es ist nichts an dem Manne, Cic.: n. est, damit ist's vorbei, Ter.; od. damit ist es nichts, es ist vergeblich, zwecklos, Komik. u. Hor.; auch m. folg. Infin., Plaut. (s. Brix Plaut. capt. 341): n. dicunt, sie sagen nichts = nichts Haltbares, Cic. – II) adi. nur in den Verbindungen: n. quicquam, Cic., od. n. unum, Liv., ein verstärktes nihil: auch n. negotium (st. nullum neg.), Symm. – III) adv. (als Acc.) 1) in nichts, gar nicht, n. cedimus Graeciae, Cic.: beneficio n. utitur, Cic.: n. opus est, Ter.: so auch non nihil, einigermaßen, Cic. – 2) aus keinem Grunde, aus keiner Ursache, nihil nisi, Cic.: nihil aliud quam, aus keiner anderen Ursache, Liv. – 3) um nichts, umsonst, vergeblich, Plaut. – zsgz. Form nīl, Hor. u.a. Dichter (in der klassischen Prosa zweifelhaft). Bei Plautus u. Ovid auch nĭhīl gemessen, s. Lachm. Lucr. 1, 159. p. 27 sq.

    lateinisch-deutsches > nihil

  • 8 nihil

    nihil (zsgz. nīl), n. indecl. (aus nihilum), nichts, I) subst.: A) nichts, n. loqui, Cic.: n. agere, Cic.: in einem Vergleiche auf eine Person bezogen, victor, quo n. erat moderatius, Cic.: vir nihil minus quam ad bella natus, zu nichts weniger als usw., Liv. epit. – mit Genet. eines Subst. od. eines subst. gebrauchten Adi. gen. neutr. der zweiten Dekl., n. rerum humanarum, Cic.: n. mali, Cic.: nihil veri, nihil sancti, kein Wahrheitsgefühl, kein Sinn für Recht, Liv.: doch stehen die Adii. der zweiten Dekl. nicht selten auch, wie die der dritten, in gleichem Kasus dabei, n. honestum, n. forte, Cic. – mit ex u. Abl., quosdam ex debito aliquantum, quosdam nihil reposuisse, Plin. ep. – Besondere Wendungen u. Verbindungen: a) nihil agere, s. ago no. II, B, 2, a u. b (Bd. 1. S. 267). – b) n. mihi est cum alqo, ich habe mit einem nichts zu schaffen, Ter. u. Ov. – c) n. est, cur, quamobrem, quod, es ist kein Grund vorhanden, warum od. daß, n. est, cur gestias, Cic.: n. est, quod extimescas, Cic.: so auch n. est, ut, Cic. – d) n. ad me attinet, es geht mich nichts an, Ter.: auch ohne attinet, zB. n. ad te! Ter.: n. ad nos, Cic.: so auch n. ad rem, es tut nichts zur Sache, Cic.: doch auch n. ad alqm, nichts gegen einen, nichts in Vergleich mit einem, Cic. – e) n. non, alles mögliche, alles ohne Ausnahme, nihil non efficere posse, Nep.: n. mali non inest, alles mögliche
    ————
    Böse, Cic.: aber non n., etwas, einiges, Cic.: u. mit Genet., non nihil temporis, einige Zeit, Nep.: haud n., Ter. – f) n. nisi, nichts als, Ter. u. Cic.: n. aliud nisi, nichts anderes als, Cic.: n. aliud quam, n. praeterquam, nur, bloß, Liv. – g) si n. aliud, wenn's auch sonst nichts wäre, Liv.; s. Weißenb. Liv. 3, 19, 6. – h) nihil... quin, quo minus, zB. nihil agis, quin ego audiam, Cic.: n. praetermisi, quin avocarem, ihn abzuhalten, Cic.: n. moror, quo minus abeam, Liv.: n. facere oportet, quo minus quidquid est puris excedat, man muß alles anwenden, um allem vorhandenen Eiter den Ausfluß zu verschaffen, Cels. – i) nihil nimis = ουδὲν ἄγαν, halte Maß, Ter. heaut. 519. – k) aut nihil aut paulo, nichts oder wenig (griech. ὀλίγον ἤ ουδέν), aut nihil aut paulo cui tum concedere digna, Catull. 68, 131. – B) prägn., ein Nichts, n. esse, so viel od. so gut wie nichts sein, nichts bedeuten, nichts vermögen, Cic., nichts zu bedeuten haben (v. Unerheblichem), Ter. u. Sen. (s. Wagner Ter. heaut. 309): nec n. est, nec omnia haec sunt, es ist zwar etwas, aber nicht alles an dem, Ter.: alqm n. putare, für nichts halten, gering schätzen, Cic.: n. hominis est, es ist nichts an dem Manne, Cic.: n. est, damit ist's vorbei, Ter.; od. damit ist es nichts, es ist vergeblich, zwecklos, Komik. u. Hor.; auch m. folg. Infin., Plaut. (s. Brix Plaut. capt. 341): n. dicunt, sie sagen nichts = nichts Haltbares, Cic. – II) adi. nur
    ————
    in den Verbindungen: n. quicquam, Cic., od. n. unum, Liv., ein verstärktes nihil: auch n. negotium (st. nullum neg.), Symm. – III) adv. (als Acc.) 1) in nichts, gar nicht, n. cedimus Graeciae, Cic.: beneficio n. utitur, Cic.: n. opus est, Ter.: so auch non nihil, einigermaßen, Cic. – 2) aus keinem Grunde, aus keiner Ursache, nihil nisi, Cic.: nihil aliud quam, aus keiner anderen Ursache, Liv. – 3) um nichts, umsonst, vergeblich, Plaut. – zsgz. Form nīl, Hor. u.a. Dichter (in der klassischen Prosa zweifelhaft). Bei Plautus u. Ovid auch nĭhīl gemessen, s. Lachm. Lucr. 1, 159. p. 27 sq.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > nihil

  • 9 sentio

    sentĭo, si, sum, 4 ( perf. sync. sensti, Ter. And. 5, 3, 11), v. a.
    I.
    Physically.
    A.
    In gen., to discern by the senses; to feel, hear, see, etc.; to perceive, be sensible of (syn. percipio).
    (α).
    With acc.:

    calorem et frigus,

    Lucr. 1, 496; cf.:

    duritiem saxi,

    id. 4, 268; 3, 381 sq.: feram nare sagaci (venaticā), Enn. ap. Fest. p. 177 Müll. (Ann. v. 346 Vahl.):

    varios rerum odores,

    Lucr. 1, 298:

    sucum in ore,

    id. 4, 617 sq.:

    suavitatem cibi,

    Cic. Phil. 2, 45, 115:

    varios rerum colores,

    Lucr. 4, 492:

    sonitum,

    Plaut. Curc. 1, 2, 69:

    nil aegri,

    Lucr. 3, 832:

    utrumque (calorem et frigus) manu,

    id. 1, 496:

    famem,

    Liv. 25, 13:

    morbos articularios,

    Plin. 32, 4, 14, § 39.—In mal. part.:

    sensit delphina Melantho,

    Ov. M. 6, 120.— Pass.:

    posse prius ad angustias veniri, quam sentirentur,

    before they should be observed, Caes. B. C. 1, 67.—
    (β).
    With inf. or an, object-clause:

    sei movero me seu secari sensero,

    Plaut. Merc. 2, 2, 40: sentio aperiri fores. id. Truc. 2, 3, 29:

    nec quisquam moriens sentire videtur, Ire foras animam,

    Lucr. 3, 607:

    sentire sonare,

    id. 4, 229 Munro.—
    (γ).
    Absol.:

    perpetuo quoniam sentimus,

    Lucr. 4, 228; 6, 935; Plaut. Bacch. 4, 9, 77:

    qui (homines) corruant, sed ita, ut ne vicini quidem sentiant,

    Cic. Cat. 2, 10, 21.—
    b.
    Of things:

    pupula cum sentire colorem dicitur album,

    Lucr. 2, 811 sq. — Absol.:

    haud igitur aures per se possunt sentire,

    Lucr. 3, 633:

    si quis corpus sentire refutat,

    id. 3, 350; 3, 354; cf. id. 3, 552; 3, 625.—
    B.
    In partic.
    1.
    To perceive the effects (esp. the ill effects) of any thing; to feel, experience, suffer, undergo, endure:

    sentiet, qui vir siem,

    Ter. Eun. 1, 1, 21:

    jam curabo sentiat, Quos attentarit,

    Phaedr. 5, 2, 6:

    quid ipse ad Avaricum sensisset, etc.,

    Caes. B. G. 7, 52; cf. Liv. 45, 28, 6:

    Centupirini etiam ceterarum civitatum damna ac detrimenta senserunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 45, § 108; id. Div. in Caecil. 12, 38; cf. id. Verr. 2, 1, 49, § 127:

    tecum Philippos et celerem fugam Sensi,

    Hor. C. 2, 7, 10:

    (Apollinem) vindicem,

    id. ib. 4, 6, 3:

    caecos motus orientis austri,

    id. ib. 3, 27, 22:

    contracta aequora (pisces),

    id. ib. 3, 1, 33:

    prima arma nostra (Salyi),

    Flor. 3, 2, 3:

    sentire paulatim belli mala,

    Tac. H. 1, 89:

    famem,

    Liv. 25, 13, 1; Curt. 9, 10, 11:

    damnum,

    Liv. 2, 64, 6:

    cladem belli,

    id. 35, 33, 6:

    inopiam rerum omnium,

    id. 43, 22, 10; 44. 7, 6:

    incommoda belli,

    id. 44, 14, 10:

    lassitudo jam et sitis sentiebatur,

    id. 44, 36, 2:

    ubi primum dolorem aliquis sentit,

    Cels. 6, 7 init.; cf. Lact. 7, 20, 7:

    cujus ulceris dolorem sentire etiam spectantes videntur,

    Plin. 34, 8, 19, § 59:

    corporis aegri vitia sentire,

    Curt. 8, 10, 29:

    qui in urbe se commoverit... sentiet, in hac urbe esse consules vigilantes, esse egregios magistratus, etc.,

    Cic. Cat. 2, 12, 27; cf. id. Sest. 28, 69; Ov. M. 13, 864.— Absol.:

    iste tuus ipse sentiet Posterius,

    Ter. Ad. 1, 2, 59.—Of beasts, etc.:

    oves penuriam sentiunt,

    Col. 7, 9, 3 sq.:

    frigus aut aestum,

    id. 7, 4, 7:

    praegelidam hiemem omnes pisces sentiunt,

    Plin. 9, 16, 24, § 57.—
    b.
    Of things, to be affected or influenced by:

    meae istuc scapulae sentiunt,

    Plaut. Poen. 1, 1, 25; Liv. 9, 37:

    transitum exercitus (ager),

    id. 9, 41, 58:

    pestilentem Africum (Fecunda vitis),

    Hor. C. 3, 23, 5:

    lacus et mare amorem Festinantis eri,

    id. Ep. 1, 1, 84:

    alnos fluvii cavatas,

    Verg. G. 1, 136 al.; cf. Plin. Pan. 31, 5:

    carbunculi cum ipsi non sentiant ignes,

    Plin. 37, 7, 25, § 92:

    eadem (gemma) sola nobilium limam sentit,

    is affected by, id. 37, 8, 32, § 109:

    cum amnis sentit aestatem, et ad minimum deductus est,

    Sen. Ira, 3, 21, 1:

    miramur quod accessionem fluminum maria non sentiant,

    id. Q. N. 3, 4: illa primum saxa auctum fluminis sentiunt, id. ib. 4, 2, 7:

    totum mare sentit exortum ejus sideris,

    Plin. 9, 16, 25, § 58:

    caseus vetustatem,

    id. 11, 42, 97, § 242:

    herba cariem,

    id. 12, 7, 14, § 28:

    ferrum robiginem,

    id. 34, 14, 41, § 143. —
    2.
    In the elder Pliny, to be susceptible of, to be subject or liable to a disease:

    morbos,

    Plin. 9, 49, 73, § 156:

    rabiem,

    id. 8, 18, 26, § 68:

    cariem,

    id. 12, 7, 14, § 28.—
    II.
    Mentally.
    A.
    Lit., to feel, perceive, observe, notice (syn. intellego).
    (α).
    With acc.:

    id jam pridem sensi et subolet mihi,

    Plaut. Ps. 1, 5, 7; so,

    quid,

    id. Truc. 1, 1, 39:

    quando Aesculapi ita sentio sententiam,

    I observe, understand, id. Curc. 2, 1, 2:

    primus sentio mala nostra,

    Ter. Ad. 4, 2, 7:

    numquam illum ne minimā quidem re offendi, quod quidem senserim,

    that I have perceived, Cic. Lael. 27, 103:

    ut cui bene quid processerit, multum illum providisse, cui secus, nihil sensisse dicamus,

    id. Rab. Post. 1, 1:

    praesentia numina sentit,

    Hor. Ep. 2, 1, 134; cf. id. ib. 2, 2, 162; id. C. S. 73 et saep.:

    de victoriā atque exitu rerum sentire,

    Caes. B. G. 7, 52:

    omnia me illa sentire quae dicerem, nec tantum sentire, sed amare,

    Sen. Ep. 75, 3:

    illum sensisse quae scripsit,

    id. ib. 100, 11.— Poet.:

    ut vestram sentirent aequora curam,

    Ov. M. 5, 557:

    nec inania Tartara sentit,

    i. e. does not die, id. ib. 12, 619.—
    (β).
    With inf. or an obj.-clause:

    quoniam sentio errare (eum),

    Plaut. Men. 3, 2, 16:

    hoc vir excellenti providentiā sensit ac vidit, non esse, etc.,

    Cic. Rep. 2, 3, 5:

    suspicionem populi sensit moveri,

    id. ib. 2, 31, 54:

    quod quid cogitent, me scire sentiunt, etc.,

    id. Cat. 2, 3, 5 sq.:

    postquam nihil esse pericli Sensimus,

    Hor. S. 2, 8, 58:

    non nisi oppressae senserunt (civitates), etc.,

    Just. 8, 1, 2.—
    (γ).
    With rel.- or interrog.-clause:

    scio ego et sentio ipse, quid agam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 13:

    jam dudum equidem sentio, suspicio Quae te sollicitet,

    id. Bacch. 4, 8, 49:

    quoniam sentio, Quae res gereretur,

    id. ib. 2, 3, 56:

    si quid est in me ingenii, quod sentio quam sit exiguum,

    Cic. Arch. 1, 1:

    ex quo fonte hauriam, sentio,

    id. ib. 6, 13:

    victrices catervae Sensere, quid mens rite, quid indoles... Posset,

    Hor. C. 4, 4, 25.—With the indic., in a rel.clause:

    sentio, quam rem agitis,

    Plaut. Capt. 2, 1, 14.—
    (δ).
    With de:

    hostes postea quam de profectione eorum senserunt,

    became aware of their retreat, Caes. B. G. 5, 32; 7, 52.—
    (ε).
    With nom. of part. ( poet.):

    sensit terrae sola maculans,

    Cat. 63, 6:

    sensit medios delapsus in hostis,

    Verg. A. 2, 377.—
    (ζ).
    Absol.:

    vehementer mihi est irata: sentio atque intellego,

    Plaut. Truc. 2, 6, 64; cf. id. Trin. 3, 2, 72; id. Mil. 2, 6, 97:

    mentes sapientium cum e corpore excessissent sentire ac vigere (opp. carere sensu),

    Cic. Sest. 21, 47; cf. id. Rep. 6, 24, 26:

    (Aristoteles) paeana probat eoque ait uti omnes, sed ipsos non sentire cum utantur,

    id. Or. 57, 193; cf. Quint. 9, 4, 52:

    priusquam hostes sentirent,

    Liv. 34, 14; 2, 25; 22, 4.— Impers. pass.:

    non ut dictum est, in eo genere intellegitur, sed ut sensum est,

    Cic. de Or. 3, 42, 168.—
    B.
    To feel, experience (with acc. of the feeling;

    rare): quidquid est quod sensum habet, id necesse est sentiat et voluptatem et dolorem,

    Cic. N. D. 3, 14, 36:

    tenesne memoriā quantum senseris gaudium, cum, etc.,

    Sen. Ep. 4, 2:

    non sentire amisso amico dolorem,

    id. ib. 99, 26;

    121, 7: victoriae tantae gaudium sentire,

    Liv. 44, 44, 3; cf.:

    segnius homines bona quam mala sentire,

    id. 30, 21, 6.—
    III.
    Transf. (in consequence of mental perception), to think, deem, judge, opine, imagine, suppose (syn.:

    opinor, arbitror): si ita sensit, ut loquitur, est homo impurus,

    Cic. Rep. 3, 21, 32; cf.:

    jocansne an ita sentiens,

    id. Ac. 2, 19, 63; id. Rep. 3, 5, 8:

    fleri potest, ut recte quis sentiat, et id quod sentit, polite eloqui non possit,

    id. Tusc. 1, 3, 6:

    humiliter demisseque sentire,

    id. ib. 5, 9, 24:

    tecum aperte, quod sentio, loquar,

    id. Rep. 1, 10, 15; cf.:

    quod sentio scribere,

    id. Fam. 15, 16, 3:

    causa est haec sola, in quā omnes sentirent unum atque idem,

    id. Cat. 4, 7, 14:

    idemque et unum sentire,

    Suet. Ner. 43:

    sapiens de dis immortalibus sine ullo metu vera sentit,

    Cic. Fin. 1, 19, 62.—With acc. and inf.:

    idem, quod ego, sentit, te esse huic rei caput,

    Ter. Ad. 4, 2, 29; cf.:

    nos quidem hoc sentimus: si, etc.... non esse cunctandum,

    Cic. Fam. 1, 7, 5:

    voluptatem hanc esse sentiunt omnes,

    id. Fin. 2, [p. 1673] 3, 6 Madv. ad loc.:

    sensit in omni disputatione id fieri oportere,

    id. ib. 2, 2, 4; 5, 8, 23; id. Tusc. 5, 28, 82; id. Att. 7, 6, 2; id. Fam. 1, 7, 5:

    sic decerno, sic sentio, sic affirmo, nullam rerum publicarum conferendam esse cum eā, quam, etc.,

    id. Rep. 1, 46, 70.—With two acc. (very rare):

    aliquem bonum civem,

    Cic. Off. 1, 34, 125 (cf. id. Fin. 2, 3, 0, supra, where Orell. omits esse).—With de and abl.:

    cum de illo genere rei publicae quae sentio dixero,

    Cic. Rep. 1, 42, 65; so,

    quid de re publicā,

    id. ib. 1, 21, 34;

    1, 38, 60: quid de quo,

    id. ib. 1, 11:

    quid gravius de vobis,

    Caes. B. C. 2, 32, 4; Cic. Rep. 1, 13, 19; cf.:

    qui omnia de re publicā praeclara atque egregia sentirent,

    were full of the most noble and generous sentiments, id. Cat. 3, 2, 5:

    mirabiliter de te et loquuntur et sentiunt,

    id. Fam. 4, 13, 5:

    male de illo,

    Quint. 2, 2, 12: sentire cum aliquo, to agree with one in opinion:

    tecum sentio,

    Plaut. Most. 3, 3, 24; id. Ps. 4, 2, 3:

    cum Caesare sentire,

    Cic. Att. 7, 1, 3; id. Rosc. Am. 49, 142; cf.:

    nae iste haud mecum sentit,

    Ter. And. 2, 1, 24: ab aliquo sentire, to dissent from, disagree with:

    abs te seorsum sentio,

    judge otherwise, think differently, Plaut. Capt. 3, 5, 52: ut abs te seorsus sentiam De uxoriā re, Afran. ap. Charis. p. 195 P.: Gr. Omnia istaec facile patior, dum hic hinc a me sentiat. Tr. Atqui nunc abs te stat, is on my side, Plaut. Rud. 4, 4, 56 (cf. ab); cf.

    also: qui aliunde stet semper, aliunde sentiat,

    Liv. 24, 45, 3.—
    B.
    In partic., publicists' and jurid. t. t., to give one's opinion concerning any thing; to vote, declare, decide (syn. censeo):

    sedens iis assensi, qui mihi lenissime sentire visi sunt,

    Cic. Fam. 5, 2, 9; 11, 21, 2; 3, 8, 9:

    quae vult Hortensius omnia dicat et sentiat,

    id. Verr. 2, 2, 31, § 76:

    si judices pro causā meā senserint,

    decided in my favor, Gell. 5, 10, 14; cf.: in illam partem ite quā sentitis, Vet. Form. ap. Plin. Ep. 8, 14, 20.—Hence, sensa, ōrum, n. (acc. to II. B.).
    1.
    Thoughts, notions, ideas, conceptions (class. but very rare):

    sententiam veteres, quod animo sensissent, vocaverunt... Non raro tamen et sic locuti sunt, ut sensa sua dicerent: nam sensus corporis videbantur, etc.,

    Quint. 8, 5, 1:

    exprimere dicendo sensa,

    Cic. de Or 1, 8, 32:

    sensa mentis et consilia verbis explicare,

    id. ib. 3, 14, 55.—
    2.
    Opinions, doctrines (late Lat.):

    sensa et inventa Disarii,

    Macr. S. 7, 5, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > sentio

  • 10 aeternum

    aeternus, a, um, adj. [contr. from aeviternus, Varr. L. L. 6, § 11 Müll., from aevum, with the termination -ternus as in sempiternus, hesternus], without beginning or end, eternal (sempiternus denotes what is perpetual, what exists as long as time endures, and keeps even pace with it; aeternus, the eternal, that which is raised above all time, and can be measured only by œons (aiônes, indefinite periods);

    for Tempus est pars quaedam aeternitatis,

    Cic. Inv. 1, 27, 39. Thus the sublime thought, without beginning and end, is more vividly suggested by aeternus than by sempiternus, since the former has more direct reference to the long duration of the eternal, which has neither beginning nor end. Sempiternus is rather a mathematical, aeternus a metaphysical, designation of eternity, Doed. Syn. I. p. 3).
    I.
    Lit.
    A.
    Of the past and future, eternal:

    deus beatus et aeternus,

    Cic. Fin. 2, 27, 88:

    nihil quod ortum sit, aeternum esse potest,

    id. N. D. 1, 8:

    O Pater, o hominum rerumque aeterna Potestas,

    Verg. A. 10, 18:

    di semper fuerunt, nati numquam sunt, siquidem aeterni sunt futuri,

    Cic. N. D. 1, 32, 90:

    idem legis perpetuae et aeternae vim Jovem dicit esse,

    id. ib. 1, 15, 40:

    nomen Domini Dei aeterni,

    Vulg. Gen. 21, 33; ib. Rom. 16, 26:

    aeternum tempus,

    Lucr. 1, 582:

    causae immutabiles eaeque aeternae,

    Cic. Fat. 12, 48. —
    B.
    Of the future, everlasting, endless, immortal:

    natura animi... neque nata certe est et aeterna est,

    Cic. Tusc. 1, 23:

    virorum bonorum mentes divinae mihi atque aeternae videntur esse,

    id. Rab. 29:

    aeternam timuerunt noctem,

    Verg. G. 1, 468:

    Quod semper movetur, aeternum est,

    Cic. Tusc. 1, 23:

    Quidquid est illud quod sentit... caeleste et divinum ob eamque rem aeternum sit, necesse est,

    id. ib. 1, 27:

    ut habeam vitam aeternam,

    Vulg. Matt. 19, 16; ib. Joan. 3, 15; ib. Rom. 2, 7:

    in sanguine testamenti aeterni,

    ib. Heb. 13, 20:

    tu Juppiter bonorum inimicos aeternis suppliciis vivos mortuosque mactabis,

    Cic. Cat. 2, 13:

    ibunt in supplicium aeternum,

    Vulg. Matt. 25, 46: [p. 64] aeternas poenas in morte timendumst, Lucr. 1, 111:

    mitti in ignem aeternum,

    Vulg. Matt. 18, 8.—
    C.
    Of the past:

    ex aeterno tempore quaeque Nunc etiam superare necessest corpora rebus,

    from eternity, Lucr. 1, 578:

    motum animorum nullo a principio, sed ex aeterno tempore intellegi convenire,

    Cic. Fin. 1, 6.—
    D.
    Spec. of objects of nature, which the ancients regarded as stable and perpetual, everlasting, eternal: aeterna templa caeli, Poët. ap. Varr. L. L. 6, 11, p. 77 Müll.:

    aeternam lampada mundi,

    Lucr. 5, 402:

    micant aeterni sidera mundi,

    id. 5, 514:

    aeterna domus, i. e. caelum,

    Cic. Rep. 6, 23:

    donec veniret desiderium collium aeternorum,

    the everlasting hills, Vulg. Gen. 49, 26; ib. Ps. 75, 5; cf. ib. Ps. 103, 5.—
    II.
    Meton., of indef. long time.
    A.
    Of the future, lasting, enduring, everlasting, perpetual:

    aeterni parietes,

    Plin. 35, 14, 49, § 172:

    dehinc spero aeternam inter nos gratiam fore,

    Ter. Eun. 5, 2, 33:

    aeternus luctus,

    Lucr. 3, 924:

    dolor,

    id. 3, 1003:

    vulnus,

    id. 2, 369; so Verg. A. 1, 36:

    aerumna,

    Cic. Sen. 34:

    mala,

    Verg. Cul. 130:

    bellum,

    Cic. Cat. 4, 22:

    dedecus,

    id. Font. 88:

    imperium,

    id. Rab. 33; so Verg. A. 1, 230:

    versūs,

    Lucr. 1, 121:

    ignis sacerdotis,

    Cic. Font. 47:

    gloria,

    id. Cat. 4, 21:

    laus,

    id. Planc. 26:

    memoria,

    id. Verr. 4, 69:

    non dubitat Lentulum aeternis tenebris vinculisque mandare,

    id. Cat. 4, 10.—Comic.:

    spero me ob hunc nuntium aeternum adepturum cibum,

    Plaut. Capt. 4, 1, 13. Esp. of Rome:

    aeterna urbs,

    the Eternal City, Tib. 2, 5, 23; Ov. F. 3, 72; Cod. Th. 10, 16, 1; Symm. Ep. 3, 55; Inscr. Orell. 2, 1140.— Comp.: nec est ulli ligno aeternior natura. Plin. 14, 1, 2, § 9:

    aeterniora mala,

    Lact. Epit. 9.—
    B.
    Of the past, of yore, of old:

    ablue corpus alluvii aeternisque sordibus squalidum,

    Curt. 4, 1, 22.—
    III.
    Adv. phrases.
    1. A.
    Lit., forever, everlastingly:

    et vivat in aeternum,

    Vulg. Gen. 3, 22:

    hoc nomen mihi est in aeternum,

    ib. Exod. 3, 15:

    Dominus in aeternum permanet,

    ib. Psa. 9, 8:

    vivet in aeternum,

    ib. Joan. 6, 52:

    Tu es sacerdos in aeternum,

    ib. Heb. 5, 6:

    non habebit remissionem in aeternum,

    ib. Marc. 3, 29.—
    B.
    Meton., of indef. long time, forever, always:

    urbs in aeternum condita,

    Liv. 4, 4:

    leges in aeternum latae,

    id. 34, 6:

    (proverbia) durant in aeternum,

    Quint. 5, 11, 41:

    delatores non in praesens tantum, sed in aeternum repressisti,

    Plin. Pan. 35:

    (famulos) possidebitis in aeternum,

    Vulg. Lev. 25, 46:

    (servus) serviet tibi usque in aeternum,

    ib. Deut. 15, 17:

    ut sceleris memoria maneat in aeternum,

    Lact. 1, 11.—
    2. A.
    Lit., forever:

    sedet aeternumque sedebit Infelix Theseus,

    Verg. A. 6, 617:

    ut aeternum illum reciperes,

    Vulg. Phil. 15 (prob. here an adv.).—
    B.
    Meton., of indef. long time, forever, always:

    serviet aeternum,

    Hor. Ep. 1, 10, 41.—
    C.
    Of what is continually repeated, constantly, again and again (as in colloq. Engl., everlastingly, eternally):

    glaebaque versis Aeternum frangenda bidentibus,

    Verg. G. 2, 400:

    ingens janitor Aeternum latrans (of Cerberus),

    id. A. 6, 401.—
    3.
    aeternō, meton., of indef. long time, forever, perpetually:

    viret aeterno hunc fontem igneum contegens fraxinus,

    Plin. 2, 107, 111, § 240:

    BVSTA TVTA AETERNO MANEANT,

    Inscr. Orell. 4517.

    Lewis & Short latin dictionary > aeternum

  • 11 aeternus

    aeternus, a, um, adj. [contr. from aeviternus, Varr. L. L. 6, § 11 Müll., from aevum, with the termination -ternus as in sempiternus, hesternus], without beginning or end, eternal (sempiternus denotes what is perpetual, what exists as long as time endures, and keeps even pace with it; aeternus, the eternal, that which is raised above all time, and can be measured only by œons (aiônes, indefinite periods);

    for Tempus est pars quaedam aeternitatis,

    Cic. Inv. 1, 27, 39. Thus the sublime thought, without beginning and end, is more vividly suggested by aeternus than by sempiternus, since the former has more direct reference to the long duration of the eternal, which has neither beginning nor end. Sempiternus is rather a mathematical, aeternus a metaphysical, designation of eternity, Doed. Syn. I. p. 3).
    I.
    Lit.
    A.
    Of the past and future, eternal:

    deus beatus et aeternus,

    Cic. Fin. 2, 27, 88:

    nihil quod ortum sit, aeternum esse potest,

    id. N. D. 1, 8:

    O Pater, o hominum rerumque aeterna Potestas,

    Verg. A. 10, 18:

    di semper fuerunt, nati numquam sunt, siquidem aeterni sunt futuri,

    Cic. N. D. 1, 32, 90:

    idem legis perpetuae et aeternae vim Jovem dicit esse,

    id. ib. 1, 15, 40:

    nomen Domini Dei aeterni,

    Vulg. Gen. 21, 33; ib. Rom. 16, 26:

    aeternum tempus,

    Lucr. 1, 582:

    causae immutabiles eaeque aeternae,

    Cic. Fat. 12, 48. —
    B.
    Of the future, everlasting, endless, immortal:

    natura animi... neque nata certe est et aeterna est,

    Cic. Tusc. 1, 23:

    virorum bonorum mentes divinae mihi atque aeternae videntur esse,

    id. Rab. 29:

    aeternam timuerunt noctem,

    Verg. G. 1, 468:

    Quod semper movetur, aeternum est,

    Cic. Tusc. 1, 23:

    Quidquid est illud quod sentit... caeleste et divinum ob eamque rem aeternum sit, necesse est,

    id. ib. 1, 27:

    ut habeam vitam aeternam,

    Vulg. Matt. 19, 16; ib. Joan. 3, 15; ib. Rom. 2, 7:

    in sanguine testamenti aeterni,

    ib. Heb. 13, 20:

    tu Juppiter bonorum inimicos aeternis suppliciis vivos mortuosque mactabis,

    Cic. Cat. 2, 13:

    ibunt in supplicium aeternum,

    Vulg. Matt. 25, 46: [p. 64] aeternas poenas in morte timendumst, Lucr. 1, 111:

    mitti in ignem aeternum,

    Vulg. Matt. 18, 8.—
    C.
    Of the past:

    ex aeterno tempore quaeque Nunc etiam superare necessest corpora rebus,

    from eternity, Lucr. 1, 578:

    motum animorum nullo a principio, sed ex aeterno tempore intellegi convenire,

    Cic. Fin. 1, 6.—
    D.
    Spec. of objects of nature, which the ancients regarded as stable and perpetual, everlasting, eternal: aeterna templa caeli, Poët. ap. Varr. L. L. 6, 11, p. 77 Müll.:

    aeternam lampada mundi,

    Lucr. 5, 402:

    micant aeterni sidera mundi,

    id. 5, 514:

    aeterna domus, i. e. caelum,

    Cic. Rep. 6, 23:

    donec veniret desiderium collium aeternorum,

    the everlasting hills, Vulg. Gen. 49, 26; ib. Ps. 75, 5; cf. ib. Ps. 103, 5.—
    II.
    Meton., of indef. long time.
    A.
    Of the future, lasting, enduring, everlasting, perpetual:

    aeterni parietes,

    Plin. 35, 14, 49, § 172:

    dehinc spero aeternam inter nos gratiam fore,

    Ter. Eun. 5, 2, 33:

    aeternus luctus,

    Lucr. 3, 924:

    dolor,

    id. 3, 1003:

    vulnus,

    id. 2, 369; so Verg. A. 1, 36:

    aerumna,

    Cic. Sen. 34:

    mala,

    Verg. Cul. 130:

    bellum,

    Cic. Cat. 4, 22:

    dedecus,

    id. Font. 88:

    imperium,

    id. Rab. 33; so Verg. A. 1, 230:

    versūs,

    Lucr. 1, 121:

    ignis sacerdotis,

    Cic. Font. 47:

    gloria,

    id. Cat. 4, 21:

    laus,

    id. Planc. 26:

    memoria,

    id. Verr. 4, 69:

    non dubitat Lentulum aeternis tenebris vinculisque mandare,

    id. Cat. 4, 10.—Comic.:

    spero me ob hunc nuntium aeternum adepturum cibum,

    Plaut. Capt. 4, 1, 13. Esp. of Rome:

    aeterna urbs,

    the Eternal City, Tib. 2, 5, 23; Ov. F. 3, 72; Cod. Th. 10, 16, 1; Symm. Ep. 3, 55; Inscr. Orell. 2, 1140.— Comp.: nec est ulli ligno aeternior natura. Plin. 14, 1, 2, § 9:

    aeterniora mala,

    Lact. Epit. 9.—
    B.
    Of the past, of yore, of old:

    ablue corpus alluvii aeternisque sordibus squalidum,

    Curt. 4, 1, 22.—
    III.
    Adv. phrases.
    1. A.
    Lit., forever, everlastingly:

    et vivat in aeternum,

    Vulg. Gen. 3, 22:

    hoc nomen mihi est in aeternum,

    ib. Exod. 3, 15:

    Dominus in aeternum permanet,

    ib. Psa. 9, 8:

    vivet in aeternum,

    ib. Joan. 6, 52:

    Tu es sacerdos in aeternum,

    ib. Heb. 5, 6:

    non habebit remissionem in aeternum,

    ib. Marc. 3, 29.—
    B.
    Meton., of indef. long time, forever, always:

    urbs in aeternum condita,

    Liv. 4, 4:

    leges in aeternum latae,

    id. 34, 6:

    (proverbia) durant in aeternum,

    Quint. 5, 11, 41:

    delatores non in praesens tantum, sed in aeternum repressisti,

    Plin. Pan. 35:

    (famulos) possidebitis in aeternum,

    Vulg. Lev. 25, 46:

    (servus) serviet tibi usque in aeternum,

    ib. Deut. 15, 17:

    ut sceleris memoria maneat in aeternum,

    Lact. 1, 11.—
    2. A.
    Lit., forever:

    sedet aeternumque sedebit Infelix Theseus,

    Verg. A. 6, 617:

    ut aeternum illum reciperes,

    Vulg. Phil. 15 (prob. here an adv.).—
    B.
    Meton., of indef. long time, forever, always:

    serviet aeternum,

    Hor. Ep. 1, 10, 41.—
    C.
    Of what is continually repeated, constantly, again and again (as in colloq. Engl., everlastingly, eternally):

    glaebaque versis Aeternum frangenda bidentibus,

    Verg. G. 2, 400:

    ingens janitor Aeternum latrans (of Cerberus),

    id. A. 6, 401.—
    3.
    aeternō, meton., of indef. long time, forever, perpetually:

    viret aeterno hunc fontem igneum contegens fraxinus,

    Plin. 2, 107, 111, § 240:

    BVSTA TVTA AETERNO MANEANT,

    Inscr. Orell. 4517.

    Lewis & Short latin dictionary > aeternus

  • 12 in aeternum

    aeternus, a, um, adj. [contr. from aeviternus, Varr. L. L. 6, § 11 Müll., from aevum, with the termination -ternus as in sempiternus, hesternus], without beginning or end, eternal (sempiternus denotes what is perpetual, what exists as long as time endures, and keeps even pace with it; aeternus, the eternal, that which is raised above all time, and can be measured only by œons (aiônes, indefinite periods);

    for Tempus est pars quaedam aeternitatis,

    Cic. Inv. 1, 27, 39. Thus the sublime thought, without beginning and end, is more vividly suggested by aeternus than by sempiternus, since the former has more direct reference to the long duration of the eternal, which has neither beginning nor end. Sempiternus is rather a mathematical, aeternus a metaphysical, designation of eternity, Doed. Syn. I. p. 3).
    I.
    Lit.
    A.
    Of the past and future, eternal:

    deus beatus et aeternus,

    Cic. Fin. 2, 27, 88:

    nihil quod ortum sit, aeternum esse potest,

    id. N. D. 1, 8:

    O Pater, o hominum rerumque aeterna Potestas,

    Verg. A. 10, 18:

    di semper fuerunt, nati numquam sunt, siquidem aeterni sunt futuri,

    Cic. N. D. 1, 32, 90:

    idem legis perpetuae et aeternae vim Jovem dicit esse,

    id. ib. 1, 15, 40:

    nomen Domini Dei aeterni,

    Vulg. Gen. 21, 33; ib. Rom. 16, 26:

    aeternum tempus,

    Lucr. 1, 582:

    causae immutabiles eaeque aeternae,

    Cic. Fat. 12, 48. —
    B.
    Of the future, everlasting, endless, immortal:

    natura animi... neque nata certe est et aeterna est,

    Cic. Tusc. 1, 23:

    virorum bonorum mentes divinae mihi atque aeternae videntur esse,

    id. Rab. 29:

    aeternam timuerunt noctem,

    Verg. G. 1, 468:

    Quod semper movetur, aeternum est,

    Cic. Tusc. 1, 23:

    Quidquid est illud quod sentit... caeleste et divinum ob eamque rem aeternum sit, necesse est,

    id. ib. 1, 27:

    ut habeam vitam aeternam,

    Vulg. Matt. 19, 16; ib. Joan. 3, 15; ib. Rom. 2, 7:

    in sanguine testamenti aeterni,

    ib. Heb. 13, 20:

    tu Juppiter bonorum inimicos aeternis suppliciis vivos mortuosque mactabis,

    Cic. Cat. 2, 13:

    ibunt in supplicium aeternum,

    Vulg. Matt. 25, 46: [p. 64] aeternas poenas in morte timendumst, Lucr. 1, 111:

    mitti in ignem aeternum,

    Vulg. Matt. 18, 8.—
    C.
    Of the past:

    ex aeterno tempore quaeque Nunc etiam superare necessest corpora rebus,

    from eternity, Lucr. 1, 578:

    motum animorum nullo a principio, sed ex aeterno tempore intellegi convenire,

    Cic. Fin. 1, 6.—
    D.
    Spec. of objects of nature, which the ancients regarded as stable and perpetual, everlasting, eternal: aeterna templa caeli, Poët. ap. Varr. L. L. 6, 11, p. 77 Müll.:

    aeternam lampada mundi,

    Lucr. 5, 402:

    micant aeterni sidera mundi,

    id. 5, 514:

    aeterna domus, i. e. caelum,

    Cic. Rep. 6, 23:

    donec veniret desiderium collium aeternorum,

    the everlasting hills, Vulg. Gen. 49, 26; ib. Ps. 75, 5; cf. ib. Ps. 103, 5.—
    II.
    Meton., of indef. long time.
    A.
    Of the future, lasting, enduring, everlasting, perpetual:

    aeterni parietes,

    Plin. 35, 14, 49, § 172:

    dehinc spero aeternam inter nos gratiam fore,

    Ter. Eun. 5, 2, 33:

    aeternus luctus,

    Lucr. 3, 924:

    dolor,

    id. 3, 1003:

    vulnus,

    id. 2, 369; so Verg. A. 1, 36:

    aerumna,

    Cic. Sen. 34:

    mala,

    Verg. Cul. 130:

    bellum,

    Cic. Cat. 4, 22:

    dedecus,

    id. Font. 88:

    imperium,

    id. Rab. 33; so Verg. A. 1, 230:

    versūs,

    Lucr. 1, 121:

    ignis sacerdotis,

    Cic. Font. 47:

    gloria,

    id. Cat. 4, 21:

    laus,

    id. Planc. 26:

    memoria,

    id. Verr. 4, 69:

    non dubitat Lentulum aeternis tenebris vinculisque mandare,

    id. Cat. 4, 10.—Comic.:

    spero me ob hunc nuntium aeternum adepturum cibum,

    Plaut. Capt. 4, 1, 13. Esp. of Rome:

    aeterna urbs,

    the Eternal City, Tib. 2, 5, 23; Ov. F. 3, 72; Cod. Th. 10, 16, 1; Symm. Ep. 3, 55; Inscr. Orell. 2, 1140.— Comp.: nec est ulli ligno aeternior natura. Plin. 14, 1, 2, § 9:

    aeterniora mala,

    Lact. Epit. 9.—
    B.
    Of the past, of yore, of old:

    ablue corpus alluvii aeternisque sordibus squalidum,

    Curt. 4, 1, 22.—
    III.
    Adv. phrases.
    1. A.
    Lit., forever, everlastingly:

    et vivat in aeternum,

    Vulg. Gen. 3, 22:

    hoc nomen mihi est in aeternum,

    ib. Exod. 3, 15:

    Dominus in aeternum permanet,

    ib. Psa. 9, 8:

    vivet in aeternum,

    ib. Joan. 6, 52:

    Tu es sacerdos in aeternum,

    ib. Heb. 5, 6:

    non habebit remissionem in aeternum,

    ib. Marc. 3, 29.—
    B.
    Meton., of indef. long time, forever, always:

    urbs in aeternum condita,

    Liv. 4, 4:

    leges in aeternum latae,

    id. 34, 6:

    (proverbia) durant in aeternum,

    Quint. 5, 11, 41:

    delatores non in praesens tantum, sed in aeternum repressisti,

    Plin. Pan. 35:

    (famulos) possidebitis in aeternum,

    Vulg. Lev. 25, 46:

    (servus) serviet tibi usque in aeternum,

    ib. Deut. 15, 17:

    ut sceleris memoria maneat in aeternum,

    Lact. 1, 11.—
    2. A.
    Lit., forever:

    sedet aeternumque sedebit Infelix Theseus,

    Verg. A. 6, 617:

    ut aeternum illum reciperes,

    Vulg. Phil. 15 (prob. here an adv.).—
    B.
    Meton., of indef. long time, forever, always:

    serviet aeternum,

    Hor. Ep. 1, 10, 41.—
    C.
    Of what is continually repeated, constantly, again and again (as in colloq. Engl., everlastingly, eternally):

    glaebaque versis Aeternum frangenda bidentibus,

    Verg. G. 2, 400:

    ingens janitor Aeternum latrans (of Cerberus),

    id. A. 6, 401.—
    3.
    aeternō, meton., of indef. long time, forever, perpetually:

    viret aeterno hunc fontem igneum contegens fraxinus,

    Plin. 2, 107, 111, § 240:

    BVSTA TVTA AETERNO MANEANT,

    Inscr. Orell. 4517.

    Lewis & Short latin dictionary > in aeternum

  • 13 augeo

    augeo, auxī, auctum, ēre (got. bi-aukan, griech. αυξάνω), wachsen machen, I) wachsen od. gedeihen machen od. lassen, im Wachstum fördern, befruchten, quidquid est hoc, omnia animat, format, alit, auget, Pacuv. fr.: quodcumque alias ex se res auget alitque, Lucr.: aër umorem colligens terram auget imbribus, Cic.: Aegyptus alendis augendisque seminibus ita gloriata est, ut etc., Plin. pan.: corpus augere volentibus (die beleibt werden wollen) conducit inter cibos bibere, Plin.: cum incremento lunae augeri conchylia, Plin.: aucta (gewachsen) silex in altitudinem, Sall. – II) im weitern Sinne, etw. größer machen, a) dem Umfange, der Weite, Dicke od. Höhe nach, α) Bauten erweitern, erhöhen, verstärken, Esquilias, Liv.: pomerium urbis, Tac.: has munitiones, Caes.: muros civitatis, Tac.: vallum turresque castrorum, Tac.: naves turribus auctae, Tac. – β) Gewässer vergrößern, steigen machen, gew. Passiv augeri = steigen, anschwellen (Ggstz. decrescere, minui), Acesines Indum auget, fällt in den Indus, Curt.: Inopus fons eodem quo Nilus modo ac pariter cum eo decrescit augeturve, Plin.: fons inclusus ad putei modum alias simul cum oceano augetur minuiturque, Plin.: neque iam sustineri poterat immensum aucto mari et vento gliscente, Sall. fr.: amnis nimbis hiemalibus auctus, Ov. – γ) eine Wunde erweitern, secando vulnus, Curt. 9, 5 (22), 23. – δ) Glieder usw. an Dicke mehr hervortreten lassen, auxerat articulos macies, ließ sie dicker erscheinen, Ov.: formam cultu augebat, hob hervor, Ov.: forma aucta est fugā, trat mehr hervor, Ov. – ε) ein Wort in der Aussprache dehnen, cognomentum in barbarum, Tac. hist. 5, 2. – b) der Zahl, Menge, dem Gehalt nach vergrößern, vermehren, verstärken (Ggstz. minuere), numerum, höher od. zu hoch angeben, Plaut.: numerum dierum, Cic.: numerum legatorum, Cic.: caelestium numerum, Liv.: numerum ad infinitum, Plin.: annos, Ov.: exercitum, copias eius, Sall. (u. so nondum satis aucto exercitu, Tac.): volucrum turbam, Ov.: Cycladas, Ov.: magnum quendam cumulum aeris alieni, Cic. fr.: alcis censum (Ggstz. extenuare), Cic.: pretium, am Pr. zulegen, Plin.: summam pecuniae, Liv.: vectigalia, Caes.: tributa provinciis, Suet.: peculium ex pauxillo, Plaut.: patrimonium, Cic.: possessiones suas, Nep.: rem (sein Vermögen), Cic. u. Nep.: rem bene, Ter.: linguam, die Spr. bereichern, Cic.: munus cumulatius, Cic.: divitias a patre relictas tyranni muneribus, Nep.: dona suis venatibus, neue Geschenke hinzufügen, Verg.: urbem novam asylo facto inter duos lucos, an Einwohnerzahl vermehren, Vell.: u. so eae urbes brevi multum auctae, Sall.: copiis auctus, verstärkt, Curt. – c) dem Grade nach vergrößern, verstärken, stärken (Ggstz. minuere), α) physisch: flammam, Ov.: incendium, Curt.: vires, Lucr. u. Ov.: vires eloquentiae, Quint.: vocem, Suet.: clamorem, Sall.: orationem, den Ton der Rede heben (Ggstz. summittere, herabstimmen), Quint.: vitium ventris et gutturis, Cic.: vim morbi, Liv. – u. so als gramm. t. t. = den höheren Grad ( Komparativ) bilden, si augere volumus, dicamus magis mane, si superferre (s. super-fero no. III), maxime mane, Serg. expl. in Donat. 512, 35 K. – β) politisch, verstärken, heben, fördern, Passiv augeri = verstärkt od. gehoben werden, erstarken, wachsen, opes, Nep. (im Passiv, in singulas dies nostrae opes augentur, Cic.): quibus rebus opes augeantur, Caes.: u. Ggstz., opes nostrae contusae, hostium auctae, Sall.: rem publicam, Sall. u. Cic.: populi Romani imperium, Cic.: omnia bonis auctibus (Fortgang), Formul. vet. b. Liv.: res (Gemeinwesen) eorum civibus, moribus (an Einrichtungen), agris aucta, Sall.: Civilis societate Agrippinensium auctus (sc. opibus), an Macht verstärkt, Tac.: novis ex rebus aucti, durch die neuen Verhältnisse gehoben, Tac.: defectione Aeduorum cognitā bellum augetur, gewinnt an Ausdehnung, Caes. – d) moralisch u. geistig, vergrößern, vermehren, heben, erhöhen, fördern, steigern (Ggstz. minuere), α) im guten Sinne, auctoritatem alcis, Cic.: dignitatem alcis, Suet.: eloquentiam, der B. förderlich sein, Quint.: orandi facultatem, Quint.: benevolentiam, Cic.: familiaritatem inter mulieres, Liv.: favorem, Vell.: gloriam, Cic. u. Suet.: gloriam a patre acceptam virtutibus, Nep.: alci ingenium, Sall. fr.: industriam poëtae ad scribendum, Ter.: laetitiam, Suet.: spem, Cic. u. Caes.: animum alcis (jmds. Mut), Cic.: u. so suis animum, Sall.: animos Samnitibus, Liv.: aucto animo, in gehobener Stimmung, Tac.: auctus (ermutigt) omine, Tac. ann. 2, 14. – β) im üblen Sinne (Ggstz. minuere, levare), eius amentiam, Sall.: crimen, Cic.: culpam, s. culpa: alcis dolorem (Ggstz. consolando levare), Cic.: luctum (Ggstz. levare), Cic.: alci licentiam, Caes.: periculum, Caes.: dimicationis metum, Cic.: metum utriusque partis, Curt.: terrorem, Curt., terrorem alcis, Caes.: timorem alcis, Cic.: u. alci timorem (Ggstz. minuere), Liv.: simultatem eius, Nep.: suspicionem, Cic.: alcis suspiciones, Liv.: metuens, ne augerentur in maius, daß es damit nur noch ärger würde, Amm. 20, 4, 1. – e) durch die Rede etwas vergrößern, α) übh. vergrößert darstellen, übertreiben, proelium Dyrrhachinum multis partibus, Caes.: falsa per metum, Curt. 4, 10 (40), 10: multitudinem de industria, Curt. 9, 3 (12), 12: aucta est apud hostes eius rei fama, Tac. ann. 12, 40: cuncta ut ex longinquo aucta in deterius afferebantur, Tac. ann. 2, 82: modica de moribus adulescentis neque in falsum aucta rettulit, Tac. ann. 3, 56. – β) vom Redner, durch die Rede vergrößern, hervorheben, mit starken Farben auftragen, stei gern (Ggstz. extenuare, minuere), augere amplificareque res, Cic.: aug. alterum, aut minuere se, Cic.: aug. hostium vim et copias et felicitatem, Cic.: aug. peccati atrocitatem, Cornif. rhet.: aug. verbis munus suum (Ggstz. extenuare), Cic.: aug. principis munus, von einer noch rühmlicheren Seite darstellen, Plin. ep.: aug. quod infra est, Quint. – f) mit etw. mehren = α) reichlich versehen, überhäufen, beglücken, bereichern, verherrlichen, cives suos copiā rerum, Cic.: alqm divitiis, Cic.: u. augeri divitiis, Augustin.: alqm scientiā, Cic.: cives suos agro atque urbibus augeri maluit, quam etc., Nep.: augeri liberis, Plaut., od. filiolo, Cic., od. filiolā, Tac.: augeri honore, gratulatione, Cic.: augeri largitione, liberalitate, Tac.: augeri nomine imperatorio, Tac.: augeri cognomento Augustae, Tac.: auctus praedā, Cic.: spoliis ornatus auctusque, Cic.: urbs antiqua et omnibus rebus aucta et ornata, Cic.: aucta hereditate viri, Erbin ihres Mannes, Macr. – dah. als t. t. der Opferspr., aram alqā re, bereichern = durch dargebrachte Opfer verherrlichen, Plaut. merc. 676. – auch ohne Abl., jmdm. zu Vermögen, Ansehen u. Ehren verhelfen, ihn befördern, emporbringen, verherrlichen, häufig verb. alqm augere atque ornare, Cic., od. augere adiuvareque, Cic.: solum te commendat augetque temporis spatium, Plin. pan. – β) im üblen Sinne, augeri alqā re, αα) von einem Übel heimgesucht werden, augeri maerore, Plaut. Stich. 55: augeri damno, Ter. heaut. 628. – ββ) eines Ggstds. verlustig gehen, iam libertā auctus es? hast nun keine Fr. mehr? Plaut. Pers. 484. – / Archaist. auxitis = auxeritis, alte Formel b. Liv. 29, 27, 3. – Formen nach der 3. Konj., Fut. augeam, Itala gen. 17, 3: auges, Iren. 1. praef. 3: Infin. Präs. augere, Commod. apol. 602. – parag. Infin. augerier, Plaut. merc. 50.

    lateinisch-deutsches > augeo

  • 14 augeo

    augeo, auxī, auctum, ēre (got. bi-aukan, griech. αυξάνω), wachsen machen, I) wachsen od. gedeihen machen od. lassen, im Wachstum fördern, befruchten, quidquid est hoc, omnia animat, format, alit, auget, Pacuv. fr.: quodcumque alias ex se res auget alitque, Lucr.: aër umorem colligens terram auget imbribus, Cic.: Aegyptus alendis augendisque seminibus ita gloriata est, ut etc., Plin. pan.: corpus augere volentibus (die beleibt werden wollen) conducit inter cibos bibere, Plin.: cum incremento lunae augeri conchylia, Plin.: aucta (gewachsen) silex in altitudinem, Sall. – II) im weitern Sinne, etw. größer machen, a) dem Umfange, der Weite, Dicke od. Höhe nach, α) Bauten erweitern, erhöhen, verstärken, Esquilias, Liv.: pomerium urbis, Tac.: has munitiones, Caes.: muros civitatis, Tac.: vallum turresque castrorum, Tac.: naves turribus auctae, Tac. – β) Gewässer vergrößern, steigen machen, gew. Passiv augeri = steigen, anschwellen (Ggstz. decrescere, minui), Acesines Indum auget, fällt in den Indus, Curt.: Inopus fons eodem quo Nilus modo ac pariter cum eo decrescit augeturve, Plin.: fons inclusus ad putei modum alias simul cum oceano augetur minuiturque, Plin.: neque iam sustineri poterat immensum aucto mari et vento gliscente, Sall. fr.: amnis nimbis hiemalibus auctus, Ov. – γ) eine Wunde erweitern, secando vul-
    ————
    nus, Curt. 9, 5 (22), 23. – δ) Glieder usw. an Dicke mehr hervortreten lassen, auxerat articulos macies, ließ sie dicker erscheinen, Ov.: formam cultu augebat, hob hervor, Ov.: forma aucta est fugā, trat mehr hervor, Ov. – ε) ein Wort in der Aussprache dehnen, cognomentum in barbarum, Tac. hist. 5, 2. – b) der Zahl, Menge, dem Gehalt nach vergrößern, vermehren, verstärken (Ggstz. minuere), numerum, höher od. zu hoch angeben, Plaut.: numerum dierum, Cic.: numerum legatorum, Cic.: caelestium numerum, Liv.: numerum ad infinitum, Plin.: annos, Ov.: exercitum, copias eius, Sall. (u. so nondum satis aucto exercitu, Tac.): volucrum turbam, Ov.: Cycladas, Ov.: magnum quendam cumulum aeris alieni, Cic. fr.: alcis censum (Ggstz. extenuare), Cic.: pretium, am Pr. zulegen, Plin.: summam pecuniae, Liv.: vectigalia, Caes.: tributa provinciis, Suet.: peculium ex pauxillo, Plaut.: patrimonium, Cic.: possessiones suas, Nep.: rem (sein Vermögen), Cic. u. Nep.: rem bene, Ter.: linguam, die Spr. bereichern, Cic.: munus cumulatius, Cic.: divitias a patre relictas tyranni muneribus, Nep.: dona suis venatibus, neue Geschenke hinzufügen, Verg.: urbem novam asylo facto inter duos lucos, an Einwohnerzahl vermehren, Vell.: u. so eae urbes brevi multum auctae, Sall.: copiis auctus, verstärkt, Curt. – c) dem Grade nach vergrößern, verstärken, stärken (Ggstz. minuere), α) physisch: flammam,
    ————
    Ov.: incendium, Curt.: vires, Lucr. u. Ov.: vires eloquentiae, Quint.: vocem, Suet.: clamorem, Sall.: orationem, den Ton der Rede heben (Ggstz. summittere, herabstimmen), Quint.: vitium ventris et gutturis, Cic.: vim morbi, Liv. – u. so als gramm. t. t. = den höheren Grad ( Komparativ) bilden, si augere volumus, dicamus magis mane, si superferre (s. superfero no. III), maxime mane, Serg. expl. in Donat. 512, 35 K. – β) politisch, verstärken, heben, fördern, Passiv augeri = verstärkt od. gehoben werden, erstarken, wachsen, opes, Nep. (im Passiv, in singulas dies nostrae opes augentur, Cic.): quibus rebus opes augeantur, Caes.: u. Ggstz., opes nostrae contusae, hostium auctae, Sall.: rem publicam, Sall. u. Cic.: populi Romani imperium, Cic.: omnia bonis auctibus (Fortgang), Formul. vet. b. Liv.: res (Gemeinwesen) eorum civibus, moribus (an Einrichtungen), agris aucta, Sall.: Civilis societate Agrippinensium auctus (sc. opibus), an Macht verstärkt, Tac.: novis ex rebus aucti, durch die neuen Verhältnisse gehoben, Tac.: defectione Aeduorum cognitā bellum augetur, gewinnt an Ausdehnung, Caes. – d) moralisch u. geistig, vergrößern, vermehren, heben, erhöhen, fördern, steigern (Ggstz. minuere), α) im guten Sinne, auctoritatem alcis, Cic.: dignitatem alcis, Suet.: eloquentiam, der B. förderlich sein, Quint.: orandi facultatem, Quint.: benevolentiam, Cic.: familiaritatem inter mu-
    ————
    lieres, Liv.: favorem, Vell.: gloriam, Cic. u. Suet.: gloriam a patre acceptam virtutibus, Nep.: alci ingenium, Sall. fr.: industriam poëtae ad scribendum, Ter.: laetitiam, Suet.: spem, Cic. u. Caes.: animum alcis (jmds. Mut), Cic.: u. so suis animum, Sall.: animos Samnitibus, Liv.: aucto animo, in gehobener Stimmung, Tac.: auctus (ermutigt) omine, Tac. ann. 2, 14. – β) im üblen Sinne (Ggstz. minuere, levare), eius amentiam, Sall.: crimen, Cic.: culpam, s. culpa: alcis dolorem (Ggstz. consolando levare), Cic.: luctum (Ggstz. levare), Cic.: alci licentiam, Caes.: periculum, Caes.: dimicationis metum, Cic.: metum utriusque partis, Curt.: terrorem, Curt., terrorem alcis, Caes.: timorem alcis, Cic.: u. alci timorem (Ggstz. minuere), Liv.: simultatem eius, Nep.: suspicionem, Cic.: alcis suspiciones, Liv.: metuens, ne augerentur in maius, daß es damit nur noch ärger würde, Amm. 20, 4, 1. – e) durch die Rede etwas vergrößern, α) übh. vergrößert darstellen, übertreiben, proelium Dyrrhachinum multis partibus, Caes.: falsa per metum, Curt. 4, 10 (40), 10: multitudinem de industria, Curt. 9, 3 (12), 12: aucta est apud hostes eius rei fama, Tac. ann. 12, 40: cuncta ut ex longinquo aucta in deterius afferebantur, Tac. ann. 2, 82: modica de moribus adulescentis neque in falsum aucta rettulit, Tac. ann. 3, 56. – β) vom Redner, durch die Rede vergrößern, hervorheben, mit starken Farben auftragen, stei-
    ————
    gern (Ggstz. extenuare, minuere), augere amplificareque res, Cic.: aug. alterum, aut minuere se, Cic.: aug. hostium vim et copias et felicitatem, Cic.: aug. peccati atrocitatem, Cornif. rhet.: aug. verbis munus suum (Ggstz. extenuare), Cic.: aug. principis munus, von einer noch rühmlicheren Seite darstellen, Plin. ep.: aug. quod infra est, Quint. – f) mit etw. mehren = α) reichlich versehen, überhäufen, beglücken, bereichern, verherrlichen, cives suos copiā rerum, Cic.: alqm divitiis, Cic.: u. augeri divitiis, Augustin.: alqm scientiā, Cic.: cives suos agro atque urbibus augeri maluit, quam etc., Nep.: augeri liberis, Plaut., od. filiolo, Cic., od. filiolā, Tac.: augeri honore, gratulatione, Cic.: augeri largitione, liberalitate, Tac.: augeri nomine imperatorio, Tac.: augeri cognomento Augustae, Tac.: auctus praedā, Cic.: spoliis ornatus auctusque, Cic.: urbs antiqua et omnibus rebus aucta et ornata, Cic.: aucta hereditate viri, Erbin ihres Mannes, Macr. – dah. als t. t. der Opferspr., aram alqā re, bereichern = durch dargebrachte Opfer verherrlichen, Plaut. merc. 676. – auch ohne Abl., jmdm. zu Vermögen, Ansehen u. Ehren verhelfen, ihn befördern, emporbringen, verherrlichen, häufig verb. alqm augere atque ornare, Cic., od. augere adiuvareque, Cic.: solum te commendat augetque temporis spatium, Plin. pan. – β) im üblen Sinne, augeri alqā re, αα) von einem Übel heimgesucht werden, augeri maerore,
    ————
    Plaut. Stich. 55: augeri damno, Ter. heaut. 628. – ββ) eines Ggstds. verlustig gehen, iam libertā auctus es? hast nun keine Fr. mehr? Plaut. Pers. 484. – Archaist. auxitis = auxeritis, alte Formel b. Liv. 29, 27, 3. – Formen nach der 3. Konj., Fut. augeam, Itala gen. 17, 3: auges, Iren. 1. praef. 3: Infin. Präs. augere, Commod. apol. 602. – parag. Infin. augerier, Plaut. merc. 50.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > augeo

  • 15 praesto

    1. praestō, Adv. (v. praestus st. praesitus, wie man auch repostus st. repositus sagte), gegenwärtig, da (hier), bei der Hand, gew. verb. mit esse = zugegen-, da-, bei der Hand sein, erscheinen, sich zeigen, mit dem Nbbgr. der Aufmerksamkeit = des Winkes gewärtig sein, zu Diensten sein, sich zur Verfügung stellen, aufwarten, seine Aufwartung machen, pr. est, da ist er, Ter.: domi pr. apud me esse, Ter.: hic pr. est, ist da, erscheint usw., Ter.: quaestores mihi pr. fuerunt, zeigten sich mir, erschienen bei mir (in böser Absicht), Cic.: alci, vor Gericht erscheinen, qui tibi semper pr. fuit, immer vor dir erschienen ist, Cic.: quaestores consulibus ad ministeria belli pr. essent, zur Hand sein, beistehen sollten, Liv.: tibi nulla fuit clementia pr.? hast du kein Mitleid gehabt? Catull.: commeatum exercitui pr. fore, Liv.: id ad nutum tibi pr. fuerit, Cic.: pr. esse virtutes, ut ancillulas, Cic.: eum bubulco pr. ad portam fuisse, Cic.: edicit, ut omnes in vestibulo regiae praesto sint, Curt.: iubet omnes praesto cum securibus esse, Iustin.: aestivo tempore praesto esse, dasein, ankommen (v. den Schwalben), Cornif. rhet.: ohne esse, zB. ipsum praesto video, da sehe ich ihn ja selbst, Ter.: pauper erit praesto (zur Hand, zu Diensten usw.) tibi, praesto pauper adibit, wird zur Hand gehen, zu Diensten sein, Tibull. – so auch pr. adesse, Acc. tr. 498. Ter.
    ————
    eun. 1050. Lucr. 5, 1410. Lact. 3, 7, 10: sacrificiis omnibus praesto adesse, Lact. 2, 16, 10. – bildl., pr. esse, dienen, förderlich sein, alci, Cic.: saluti tuae, Cic.
    ————————
    2. prae-sto, stitī, stitum (u. stātum), stātūrus, āre, I) intr. voranstehen, bildl. = vorzüglicher sein, Vorzüge haben, sich auszeichnen, inter suos, Cic.: in alqa re, Lucr., u. bl. alqā re, Cic.: im üblen Sinne, probro, Sall. – mit dem Dat. od. Acc. dessen, vor dem man Vorzüge hat, vor jmd. sich hervortun, sich auszeichnen, ihn übertreffen, alci, Ter. u. Cic.: bestiis, Cic.: alci alqā re, Cic.: alqm alqā re, Nep. u. Liv. – praestat, es ist vorzüglicher, es ist besser, es ist geratener, m. folg. Infin., praestat in eandem recĭdere fortunam, Cic.: sed motos praestat componere fluctus, Verg.: m. folg. quam, zB. nimio impendiosum praestat te quam ingratum dicier, Plaut.: pudere quam pigere praestat, Plaut.: mori millies praestitit quam haec pati, Cic.: ut ei mori potius quam servire praestaret, Cic. – in der indir. Frage m. folg. ne... an, zB. copiasne adversus hostem ducere, an castra defendere, an fugā salutem petere praestaret, Caes. – II) tr. ( aus praes-sto, stehe als Bürge), für jmd. od. eine Sache stehen gewährleisten, einstehen, sich verbürgen, etw. auf sich nehmen, etw. vertreten, für etw. haften, A) eig.: alios, ceteros, Plin. pan.: Messallam Caesari, Cic.: in hac custodia provinciae non se unum, sed omnes ministros imperii sui sociis et civibus et rei publicae praestare, nicht für sich allein, sondern auch für alle untergeordneten Beamten den
    ————
    B. usw. verantwortlich sein, Cic.: damnum emptori, für den Schaden einstehen, Entschädigung (Ersatz) leisten, Cic. (so auch quidquid est incommodi in mancipio, id praestare debet venditor, Cic.): invidiam, Cic.: nihil, Cic.: periculum, Cic.: factum alcis, Cic.: a vi, für Gewalt, Cic.: so auch de re, wegen usw., Cic.: de me, Cic.: mit folg. Acc. u. Infin., nullos (praedones) fore quis praestare poterat, Cic. Flacc. 28. – m. folg. ne u. Konj., Plin. 25, 16; 28, 115; 29, 85. – Weil man glauben kann, daß das, wofür wir stehen, auch werde erwiesen, geleistet, getan und erhalten werden, dah. B) übtr.: a) machen, tun, verrichten, suum munus, Cic.: officium, erfüllen, Caes., alci (gegen jmd.), Caes.: assuetam vicem (Amt), Phaedr.: quae tibi iucunda praestabo, Cic.: bellum, Lucr. – b) leisten, halten, erhalten, fidem (sein Wort, Versprechen), Cic. u. Liv.: pacem, Liv. u. Sall. hist. fr.: quietem regno, Iustin. – c) jmd. od. etw. in einem gewissen Zustande erhalten, m. dopp. Acc., alqm incolumem, Hor.: socios salvos, Cic.: alqm tutum, Val. Max.: integram incorruptamque epistulam et facilem legi, Gell. – u. prägn., jmd. od. etw. wohl erhalten, Ov.: rem publicam, Cic.: omnia, Lucr.: alqm finibus certis, in den Grenzen erhalten, Cic.: alci aequor, ebnen, ruhig machen, Ov. – d) dartun, zeigen, an den Tag legen, beweisen, omnia, Cic.: fidem, Cic. u. Liv.: voluntatem, Cic.: benevolentiam, Cic. – refl., pr. se,
    ————
    sich zeigen, victoria se praestet, Ov. – u. pr. se m. Acc. eines Prädikats, sich als den u. den zeigen, bezeigen, erweisen, betragen, praesta te eum, Cic.: se incolumem, Lucr.: se invictum, Ov. – e) erhalten, beibehalten, fortsetzen, memoriam benevolentiae, Cic.: consuetudinem, Vatin. in Cic. ep. – f) erweisen, widerfahren lassen, alci officia, Hirt. b. G.: alci pietatem, Cic.: honorem debitum patri, Cic.: hoc unum mihi praesta beneficium, Sen. rhet.: uno eodemque momento rem maximam invicem, Plin. pan. – u. = geben, gewähren, stipendium exercitui, Liv.: milites, stellen, Eutr.: honores, vergeben, Eutr.: pacem, Eutr.: terga alci, vor jmd. fliehen, Tac.: cum senatus sententiam praestaret, seine Stimme abgab, Cic. Pis. 80. – u. = leihen aures verbis, Ps. Quint. decl. 19, 13. – u. zahlen, entrichten, quaterna milia pondo argenti, Eutr. 4, 2: ut dimidium eorum tributorum praestarent, quae regibus praestitissent, Eutr. 4, 7. – g) gewähren, gewiß verschaffen, voluptatem perpetuam sapienti, Cic. de fin. 2, 89. – Ungew. Perf. praestavit, Iustin. inst. 2, 1. § 25. Paul. dig. 5, 3, 36. § 1. Interpr. Iren. 4, 37, 2 u. 38, 1: praestavimus, Iustin. inst. 2, 7. § 2. Paul. dig. 3, 5, 19. § 4: praestarim, Ulp. dig. 22, 1, 37. – Infin. Fut. Pass. praestatum iri, Pompon. dig. 18, 1, 66 pr., praestitum iri, Iavolen. dig. 18, 4, 10. – Partiz. Perf. praestatus, Plin. 25, 25; praestitus, Liv. 43. 18, 11. Prud. perist. 14, 17. Paul. Nol. 17, 192.
    ————
    Symm. epist. 8, 1 u. 10, 83: Partiz. Fut. Akk. gew. praestaturus (s. Neue-Wagener Formenl.3 3, 590); doch praestiturus, Tryphon. dig. 23, 3, 78. § 3. Sulp. Sev. chron. 1, 26, 4. Gromat. vet. 35, 2. Vulg. Ios. 21, 43 u. 23, 14.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praesto

  • 16 expromo

    ex-prōmo, mpsi (msi), mptum (mtum), 3, v. a., to take out or forth, to draw out, fetch out, bring forth (syn. proferre).
    I.
    Lit. (rare):

    heminas octo in urceum,

    Plaut. Mil. 3, 2, 18:

    mox inde sensim ad mandendum manibus expromit,

    Plin. 10, 72, 93, § 199:

    maestas voces,

    Verg. A. 2, 280.—
    II.
    Trop., to show forth, discover, exert, practise, exhibit, display (class.; syn. proferre).
    A.
    In gen.:

    exprome benignum ex tete ingenium,

    Plaut. Mil. 4, 2, 64; cf.:

    quidquid est incoctum non expromet, bene coctum dabit,

    id. ib. 2, 2, 53:

    supplicia in civis Romanos,

    Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139:

    in meo inimico crudelitatem exprompsisti tuam,

    id. Mil. 13, 33:

    vim eloquentiae in ea causa,

    id. Or. 36, 125:

    omnem industriam vitae et vigilandi laborem in antelucanis cenis,

    id. Cat. 2, 10, 22:

    suum odium,

    id. Att. 2, 12, 2:

    sed quid ego vestram crudelitatem expromo,

    id. Dom. 23, 60:

    vel hilarissimum convivam hinc indidem expromam tibi,

    I'll show myself to you, Plaut. Mil. 3, 1, 72. (In Plaut. Bacch. 4, 4, 9, promat, v. Ritschl ad h. l.)—
    B.
    In partic., of speech, to utter, disclose, declare, state (syn.:

    exponere, narrare, etc.): occulta apud amicum,

    Ter. Heaut. 3, 3, 14:

    sed jam exprome, si placet, istas leges de religione,

    Cic. Leg. 2, 7, 17:

    sententiam,

    Tac. A. 12, 9:

    multas mente querelas,

    Cat. 64, 223:

    causas,

    Ov. F. 3, 725 et saep.—With acc. and inf. or rel.-clause as object:

    expromit, repertum in agro suo specum altitudine immensa,

    Tac. A. 16, 1:

    quid in quamque sententiam dici possit, expromere,

    Cic. Div. 2, 72, 150:

    expromerent, quid sentirent,

    Liv. 29, 1, 7:

    indignationem expromens,

    Vell. 2, 19.—Hence, expromptus, a, um, P. a., ready, at hand:

    nunc opus est tua mihi exprompta malitia atque astutia,

    Ter. And. 4, 3, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > expromo

  • 17 expromptus

    ex-prōmo, mpsi (msi), mptum (mtum), 3, v. a., to take out or forth, to draw out, fetch out, bring forth (syn. proferre).
    I.
    Lit. (rare):

    heminas octo in urceum,

    Plaut. Mil. 3, 2, 18:

    mox inde sensim ad mandendum manibus expromit,

    Plin. 10, 72, 93, § 199:

    maestas voces,

    Verg. A. 2, 280.—
    II.
    Trop., to show forth, discover, exert, practise, exhibit, display (class.; syn. proferre).
    A.
    In gen.:

    exprome benignum ex tete ingenium,

    Plaut. Mil. 4, 2, 64; cf.:

    quidquid est incoctum non expromet, bene coctum dabit,

    id. ib. 2, 2, 53:

    supplicia in civis Romanos,

    Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139:

    in meo inimico crudelitatem exprompsisti tuam,

    id. Mil. 13, 33:

    vim eloquentiae in ea causa,

    id. Or. 36, 125:

    omnem industriam vitae et vigilandi laborem in antelucanis cenis,

    id. Cat. 2, 10, 22:

    suum odium,

    id. Att. 2, 12, 2:

    sed quid ego vestram crudelitatem expromo,

    id. Dom. 23, 60:

    vel hilarissimum convivam hinc indidem expromam tibi,

    I'll show myself to you, Plaut. Mil. 3, 1, 72. (In Plaut. Bacch. 4, 4, 9, promat, v. Ritschl ad h. l.)—
    B.
    In partic., of speech, to utter, disclose, declare, state (syn.:

    exponere, narrare, etc.): occulta apud amicum,

    Ter. Heaut. 3, 3, 14:

    sed jam exprome, si placet, istas leges de religione,

    Cic. Leg. 2, 7, 17:

    sententiam,

    Tac. A. 12, 9:

    multas mente querelas,

    Cat. 64, 223:

    causas,

    Ov. F. 3, 725 et saep.—With acc. and inf. or rel.-clause as object:

    expromit, repertum in agro suo specum altitudine immensa,

    Tac. A. 16, 1:

    quid in quamque sententiam dici possit, expromere,

    Cic. Div. 2, 72, 150:

    expromerent, quid sentirent,

    Liv. 29, 1, 7:

    indignationem expromens,

    Vell. 2, 19.—Hence, expromptus, a, um, P. a., ready, at hand:

    nunc opus est tua mihi exprompta malitia atque astutia,

    Ter. And. 4, 3, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > expromptus

  • 18 musso

    musso, āvi, ātum, 1, v. n. and a. (depon. collat. form: discumbimus mussati, Varr. ap. Non. 249, 10) [root mu-, shut; Sanscr. mūkas, dumb; Gr. muaô, muôps; cf. mustêrion; Lat. mutus], to say in a low tone, to mutter, murmur; to be silent respecting a thing (not in Cic. or Cæs.; syn.: mutio, murmuro).
    I.
    Lit.: mussare murmurare. Ennius: in occulto mussabant. Vulgo vero pro tacere dicitur, ut idem Ennius: non decet mussare bonos, Paul. ex Fest. p. 144 Müll. (cf. Ann. v. 185; 348; 426;

    Trag. v. 432 Vahl.): soli Aetoli id decretum clam mussantes carpebant,

    Liv. 33, 31:

    flent maesti mussantque patres,

    Verg. A. 11, 454; Anthol. Lat. 1, 170, 108: aequum non est occultum id haberi, neque per metum mussari, to bear or brook in silence, Plaut. Aul. 2, 1, 12: egomet mecum mussito: Bona [p. 1180] mea inhiant, id. Mil. 3, 1, 118:

    quidquid est, mussitabo potius quam inteream,

    keep it to myself, id. ib. 2, 3, 40:

    ergo si sapis, mussitabis,

    id. ib. 2, 5, 67.— Poet., of bees, to murmur, hum, Verg. G. 4, 188.—
    II.
    Transf., to be afraid to say or do any thing, to be in fear or uncertainty:

    mussat rex ipse Latinus, Quos generos vocet,

    i. e. deliberates in silence, Verg. A. 12, 657:

    dicere mussant,

    id. ib. 11, 345:

    medici,

    Plin. Ep. 7, 1:

    juvencae,

    are silent, expect in silence, Verg. A. 12, 718.

    Lewis & Short latin dictionary > musso

  • 19 amputo

    am-puto, āvī, ātum, āre
    1) обрезывать, подрезывать, обстригать (ramos inutiles H; vitem C); отрезывать, отрубать, отсекать (manūs alicui Sen; caput T); ампутировать ( quidquid est pestifērum C); стричь ( capillos PJ); откусывать ( caudam PM); оскоплять ( aliquem Sen)
    2) урезывать, уменьшать, сокращать (longa colloquia SenT; numerum legionum T)
    infracta et amputata loqui C — говорить отрывисто, не заканчивая фраз

    Латинско-русский словарь > amputo

  • 20 contigno

    con-tīgno, (āvī), ātum, āre [ tignum ]
    настилать брёвна, покрывать брёвнами, гатить ( itinera contignata Vtr)

    Латинско-русский словарь > contigno

См. также в других словарях:

  • Quidquid est in parochĭa est etiam de parochīa — (lat.), was immer innerhalb der Grenzen einer Parochie sich befindet und dort vorgeht, untersteht auch dieser Parochie. Vgl. Pfarrzwang …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes — (lat.), s. Danaer …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Quidquid id est, timeo Danaos et dona feréntes — Quidquid id est, timĕo Danăos et dona feréntes (lat.), unter allen Umständen fürchte ich die Danaer, auch wenn sie Geschenke bringen; in Virgils »Äneis« Warnruf des Laokoon in bezug auf das von den zum Schein abgezogenen Griechen zurückgelassene… …   Kleines Konversations-Lexikon

  • quidquid enim sive dolo et culpa venditoris accidit in eo venditor securus est — /kwidkwid enam sayviy dowlow et kalpa vendatoras aeksadat in iyow vendatar sakyuras est/ For concerning anything which occurs without deceit and wrong on the part of the vendor, the vendor is secure …   Black's law dictionary

  • Quid est veritas? — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Quidquid horum attigeris ulcus est. — См. Где наболело, там не тронь! …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Quidquid sub terra est, in apricum proferet aetas. — См. Как ни крыться, а будет повиниться …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Quidquid enim horum attigeris, ulcus est. — См. Не вспоминай того, что было. Не растравляй душевных ран …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Quidquid id est timeo Danaos, et dona ferentes. — См. Опасаюсь Данайцев …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Quidquid enim sive dolo et culpa venditoris accidit in eo venditor securus est — For as to anything which happens without deceit or fault of the vendor, as to that, the vendor is secure …   Ballentine's law dictionary

  • Marche de l’Est bavaroise — Ostarrichi L acte d Ostarrichi d Otton III (996) (le terme d Ostarrichi est entouré en rouge). Au Xe siècle, Ostarrichi ou Ostarrîchi ou Margraviat de l Autriche est une région historique sous la dominance des margra …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»